Współczesny świat charakteryzuje się nadmiarem bodźców – dźwięków, obrazów, informacji, zadań, oczekiwań. W tej rzeczywistości coraz więcej osób dorosłych doświadcza stanu, który można określić jako przebodźcowanie (ang. sensory overload). Choć do niedawna utożsamiane głównie z dziećmi i osobami ze spektrum autyzmu, dziś wiemy, że dotyka również osób neurotypowych, zwłaszcza tych żyjących w ciągłym stresie i nadmiernym tempie.
Objawy przebodźcowania u dorosłych
Przebodźcowanie nie zawsze jest łatwe do zidentyfikowania, ponieważ jego objawy mogą być mylone ze zmęczeniem, wypaleniem czy stanem lękowym. Do najczęstszych sygnałów należą:
- silne zmęczenie psychiczne i fizyczne mimo braku dużego wysiłku,
- drażliwość, impulsywność, trudność w skupieniu uwagi,
- unikanie hałasu, tłumów, rozmów – nawet z bliskimi,
- nadwrażliwość na światło, dźwięk, dotyk lub zapachy,
- napięcie mięśniowe, ból głowy, kołatanie serca,
- potrzeba „ucieczki” – np. zamknięcia się w ciszy i samotności,
- uczucie bycia przytłoczonym nawet prostymi obowiązkami.
W dłuższej perspektywie przebodźcowanie może prowadzić do wyczerpania, stanów depresyjnych, trudności w relacjach i problemów ze snem.
Jak sobie radzić z przebodźcowaniem?
- Jednym z najskuteczniejszych działań jest świadome ograniczenie źródeł nadmiaru – np. zmniejszenie ilości czasu spędzanego przed ekranem, wyłączenie powiadomień, unikanie głośnych i zatłoczonych miejsc.
- Zadbanie o Higienę sensoryczną – czyli codzienne nawyki, które wspierają regulację układu nerwowego – np. przebywanie w ciszy, słuchanie łagodnej muzyki, korzystanie z naturalnego światła, unikanie syntetycznych zapachów i ostrych barw w otoczeniu.
- Zastosowanie techniki relaksacyjne – tu w szczególności pomocne są ćwiczenia oddechowe, medytacja, mindfulness, joga, kontakt z naturą – wszystko, co działa wyciszająco i reguluje napięcie.
- Ureguluj swój rytm dnia – stałe godziny snu, przerwy w pracy, planowanie odpoczynku to podstawy, które chronią układ nerwowy przed przeciążeniem.
- Porozmawiaj i zaplanuj działanie z psychologiem – jeśli objawy nawracają lub nasilają się, warto skorzystać z pomocy specjalisty. Przebodźcowanie może być też sygnałem innych trudności, np. przewlekłego stresu, wypalenia zawodowego lub zaburzeń lękowych.
