Wakacje – czas odpoczynku i… nowych wyzwań
Dla większości dzieci wakacje to upragniony czas beztroski, zabawy i wolności. Jednak dla niektórych uczniów to również okres przejściowy – moment pomiędzy jednym etapem życia a kolejnym. We wrześniu czeka ich ważna zmiana: rozpoczęcie nauki w nowej szkole. Dla jednych będzie to pierwszy dzień w zerówce lub klasie pierwszej, dla innych – przejście do szkoły podstawowej, średniej czy przeniesienie się do nowego miasta. Niezależnie od wieku, pierwsze dni w nowym środowisku to emocjonalne wyzwanie zarówno dla dzieci, jak i ich rodziców.
Co dzieje się w głowie dziecka przed pierwszym dniem w szkole?
Ekscytacja i ciekawość
Nowa szkoła to nowe przygody, przyjaciele i możliwości. Dzieci często czują się podekscytowane myślą o nowym plecaku, przyborach szkolnych czy nauczycielach.
Lęk i niepewność
Równolegle pojawia się jednak lęk: Czy sobie poradzę? Czy znajdę kolegów? Czy pani mnie polubi? To naturalna reakcja na zmianę, której nie da się do końca przewidzieć.
Stres adaptacyjny
Nowe reguły, przestrzeń, zasady, twarze – wszystko to stanowi ogromny bodziec sensoryczny i emocjonalny, który może przytłaczać. Nawet dzieci, które zazwyczaj są otwarte i radosne, mogą przez pierwsze dni być bardziej wyciszone, płaczliwe lub rozdrażnione.
Rola rodzica – czyli jak wspierać dziecko przed i po pierwszym dzwonku?
Rozmawiaj o nowym miejscu
Zamiast skupiać się wyłącznie na „szkolnej wyprawce”, porozmawiaj z dzieckiem o tym, jak może wyglądać dzień w nowej szkole. Zadbaj o to, by nie tworzyć nadmiernych oczekiwań ani nie wywierać presji. Mów realistycznie:
„Na początku możesz czuć się trochę zagubiony – to zupełnie normalne. Zobaczysz, z dnia na dzień będzie łatwiej.”
Zachęcaj, ale nie zmuszaj do otwartości
Nie każde dziecko od razu zaprzyjaźnia się z innymi. Ważne, by wiedziało, że ma prawo czuć się niepewnie i że nie musi wszystkiego „umieć” od razu.
Wspólnie planujcie poranki
Stabilna poranna rutyna może zredukować napięcie. Warto zaplanować dzień wcześniej co dziecko ubierze, co zabierze, jak będzie wyglądało śniadanie. To daje poczucie kontroli.
Co może zaszkodzić?
Zupełnie nieświadome i częste porównywanie:
„Zobacz, Adaś już zna litery, a ty jeszcze nie!”
Każde dziecko ma własne tempo adaptacji. Porównania obniżają poczucie wartości i mogą potęgować stres.
Jak rozpoznać, że dziecko ma trudności z adaptacją?
Niektóre dzieci radzą sobie w ciszy, inne głośno manifestują swoje emocje. Warto zwrócić uwagę na unikanie rozmów o szkole, problemy ze snem lub jedzeniem, często zgłaszane dolegliwości somatyczne (ból brzucha, głowy) oraz izolowanie się lub zmiany w zachowaniu.
Jeśli te objawy utrzymują się dłużej niż kilka tygodni, warto porozmawiać z wychowawcą lub psychologiem.
Co może pomóc dziecku w nowym środowisku?
Stworzenie „kotwicy bezpieczeństwa”
Może to być np. zdjęcie rodziny w plecaku, ulubiony długopis, breloczek lub ustalone hasło, które daje dziecku poczucie łączności z domem.
Ustalanie drobnych celów
Zamiast ogólnego „idź i bądź dzielny”, można spróbować konkretnych wyzwań:
„Dziś spróbuj zapytać panią, gdzie jest sala od plastyki.”
Utrzymanie kontaktu po szkole
Pytanie z ciekawością może podbudować dziecko:
„Co cię dzisiaj zaskoczyło?”,
„Kto usiadł koło ciebie na lekcji?”
To pomaga budować zaufanie i przestrzeń do dzielenia się przeżyciami.
Pamiętaj: adaptacja to proces
Każde dziecko przechodzi przez proces adaptacji w swoim rytmie. Niektóre odnajdują się po 2–3 dniach, inne po kilku tygodniach. Kluczem jest cierpliwość, empatia i konsekwentne wspieranie dziecka w jego emocjach. Nie chodzi o to, by eliminować trudne uczucia, ale by pomóc dziecku je rozumieć i nazywać.
